7 علت تغییر رنگ دندان + روش های پیشگیری و درمان

اکثر افراد تصور می کنند که تغییر رنگ دندان، فقط یک مشکل ظاهری است؛ اگر شما هم این فکر را می کنید بهتر است چند دقیقه وقت بگذارید و این مقاله را بخوانید. 

از لکه های ریز تا زردی گسترده و تیرگی شدید، هر کدام داستانی جداگانه درباره سلامت دندان ها دارند. در این سری از مقالات مجله دندانپزشکی دنیای دندان قرار است حقیقت بد رنگ دندان ها را شرح دهیم و بهترین روش های علمی و دندانپزشکی برای رفع این مشکل را معرفی کنیم. 

تغییر رنگ دندان چیست؟

در صورتی که دندان ها از رنگ طبیعی خود خارج شوند و به سمت زرد، قهوه ای، آبی، خاکستری، سیاه یا حتی لکه های سفید و قهوه ای تغییر کنند، اصطلاحا گفته می شود که تغییر رنگ دندان اتفاق افتاده است. تغییر رنگ دندان ها ممکن است سطحی (روی سطح مینای دندان) یا به صورت عمقی در ساختار داخلی دندان ایجاد شود. 

انواع تغییر رنگ دندان

تغییر رنگ دندان به سه شکل اتفاق می افتد:

تغییر رنگ خارجی 

این نوع تغییر رنگ بر روی سطح خارجی مینای دندان ایجاد می شود و معمولا به علت مصرف خوراکی های رنگی مثل چای و قهوه، نوشابه های رنگی و … استعمال دخانیات ایجاد می شود. چنین تغییر رنگی اصولا با جرم گیری و بلیچینگ دندان قابل درمان هستند. 

تغییر رنگ داخلی 

این نوع تغییر رنگ به دلیل ضربه دندان، مصرف بعضی داروها در دوران رشد، ابتلا به فلوروزیس و عفونت های شدید در لایه های داخلی دندان مثل عاج اتفاق می افتد و درمان آن سخت تر است. در این شرایط اصولا بلیچینگ داخلی یا درمان های ترمیمی لمینت و کامپوزیت دندان به کار می رود.

تغییر رنگ مرتبط با افزایش سن

معمولا با افزایش سن، ضخامت مینای دندان کمتر می شود و رنگ زرد عاج مشخص تر می شود. به همین دلیل اکثر میانسالان شاهد زرد شدن دندان ها هستند.

علت تغییر رنگ دندان ها چیست؟

اگر شما هم این سوال را دارید که چرا رنگ دندان زرد میشود؟ یا علت بد رنگ شدن دندان چیست؟ ما در اینجا همه عواملی که باعث از دست رفتن رنگ طبیعی دندان می شود را بازگو کرده ایم:

1.     مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های رنگی

یکی از دلایل اصلی غیر طبیعی شدن رنگ دندان ها، مصرف بی رویه خوراکی ها و نوشیدنی های رنگی است. نوشیدنی هایی مثل قهوه، چای و نوشابه حاوی رنگدانه هایی به نام تانن هستند که به مینای دندان می چسبند و به تدریج باعث تغییر رنگ دندان به قهوه ای یا زرد می شوند.  

همچنین مصرف بیش از حد مواد غذایی اسیدی مثل سس های تند، آبلیمو، نوشابه و غذاهای بسیار ترش به مرور باعث ضعیف شدن مینای دندان و نفوذ راحت رنگدانه ها می شوند. 

2.     استعمال سیگار و قلیان

نیکوتین و قطران موجود در سیگار و قلیان منجر به تغییر رنگ دندان به قهوه ای و زرد می شود و با مسواک زدن معمولی از بین نمی روند. اگر توجه کنید افرادی که اعتیاد به مصرف سیگار یا قلیان دارند، اصولا دندان های تیره و بدبو دارند. 

مصرف دخانیات علاوه بر تغییر رنگ شدید دندان ها، باعث کاهش جریان خون لثه، افزایش جرم و پوسیدگی دندانی و در نهایت باعث بدتر شدن وضعیت دندان ها می شود. 

3.     عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

در صورتی که روزانه حداقل دو بار دندان های خود را مسواک نزنید یا نخ دندان نکشید، پلاک ها و باکتری ها به مرور روی دندان ها تجمع پیدا می کنند. این پلاک ها ابتدا نرم هستند اما با گذشت زمان سخت می شوند و تبدیل به جرم دندان می شوند. 

رنگ جرم دندان زرد، قهوه ای یا حتی در برخی مواقع سیاه است و می تواند به شدت ظاهر لبخند شما را تحت تاثیر قرار دهد. هر چه جرم دندانی بیشتر باشد، رنگ دندان ها تغییر می کند و حتی باعث ایجاد بوی بد دهان نیز می شود. 

افرادی که در بهداشت دهان و دندان خود کوتاهی می کنند نیازمند جرم گیری دوره ای دندان هستند تا سطح دندان ها دوباره صاف و روشن شود. 

4.     ضربه و آسیب دندانی

وارد شدن ضربه شدید به دندان ها، باعث می شود که عروق خونی کوچکی که داخل دندان قرار دارد، پاره شود. این اتفاق باعث می شود خون داخل دندان ها تجمع پیدا کند و دندان کم کم خاکستری، تیره یا سیاه می شود. 

تغییر رنگ ناشی از ضربه اصولا در یک دندان دیده می شود و رنگ آن با سایر دندان ها فرق می کند. در صورتی که آسیب شدید باشد و پالپ دندان آسیب ببیند، با بلیچینگ معمولی برطرف نمی شود و ممکن است نیاز به عصب کشی یا بلیچ داخلی باشد. 

5.     مصرف برخی داروها

مصرف برخی داروها مثل آنتی بیوتیک تتراسایکلین یا دریواسیون های آن، در دوران شکل گیری دندان ها (کودکی و دوران بارداری برای مادر) باعث بد رنگ شدن دندان ها می شوند. 

این داروها با نفوذ به ساختار داخلی دندان ها منجر به ایجاد خطوط یا نوارهای خاکستری، قهوه ای یا زرد روی دندان ها می شوند.  

این نوع تغییر رنگ دندانی معمولا بسیار مقاوم است و درمان های معمولی مثل جرمگیری دندان و بلیچینگ تاثیری بر درمان آن ندارند. در این شرایط معمولا درمان های ترمیمی مثل کامپوزیت یا لمینت دندان توصیه می شود.

6.     فلوروزیس

فلوروزیس در صورتی رخ می دهد که کودک در دوران رشد دندان ها، فلوراید زیادی مصرف کند. در واقع فلوراید اضافی باعث می شود که ترکیب طبیعی معدنی سازی مینای دندان مختل شود و منجر به تغییر رنگ دندان به سفید، زرد یا قهوه ای می شود. 

لکه های فلوروزیس دندان ممکن است خفیف یا شدید باشند. در نوع خفیف فقط چند لکه سفید گچی روی دندان ها دیده می شود اما در نوع شدید سطح دندان ناهموار، لکه دار و همراه با تخریب مینای دندان می شود. 

درمان این نوع تغییر رنگ بسته به شدت آن متفاوت است و ممکن است شامل میکرو ابریژن، کامپوزیت یا لمینت باشد.

7.     افزایش سن

بالا رفتن سن باعث نازک تر شدن مینای دندان و دیده شدن رنگ زرد عاج دندان می شود. به همین دلیل است که افراد میانسال معمولا دندان های زردتری به نسبت جوانان دارند؛ حتی اگر بهداشت دهان خود را به خوبی رعایت کنند. 

درمان تغییر رنگ دندان ها در این شرایط معمولا بلیچینگ است اما اگر نیاز به زیبایی بیشتر باشد از لمینت استفاده می شود. 

نشانه های تغییر رنگ دندان چیست؟

تغییر رنگ دندان می تواند در شکل های مختلف ظاهر شود:

• زرد شدن تدریجی دندان ها؛
• تغییر رنگ دندان به قهوه ای یا سیاه؛
• تغییر رنگ دندان به خاکستری؛
• لک های سفید گچی روی دندان ها؛
• تغییر رنگ یک دندان خاص در اثر ضربه؛
• لکه های عمقی و ناخوشایند دندان ها؛

راه های پیشگیری از بد رنگ شدن دندان ها

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، از جمله روش های پیشگیری از بد رنگ شدن دندان ها عبارتند از:

• روزانه حداقل دو بار دندان های خود را با خمیر دندان مناسب مسواک بزنید.
• مصرف نوشیدنی های رنگی مثل چای، قهوه و نوشابه را به حداقل ممکن برسانید و پس از نوشیدن آنها، دهان خود را با آب بشویید. 
• روزانه حداقل یک بار از نخ دندان استفاده کنید تا از ایجاد پلاک های بین دندانی جلوگیری کنید. 
• مصرف دخانیات را ترک کنید. 
• دو بار در سال جرمگیری حرفه ای انجام دهید تا رسوبات سفت شده از بین برود.

بهترین روش های درمان تغییر رنگ دندان

دندانپزشک بر اساس نوع لکه، علت ایجاد و میزان شدت تغییر رنگ، یک یا ترکیبی از روش های درمانی زیر را انتخاب می کند:

جرمگیری و بروساژ دندان

در صورتی که بد رنگ شدن دندان ها به دلیل پلاک و جرم باشد، جرم گیری و بروساژ دندان بهترین روش درمانی برای پاکسازی سطوح دندان است. 

بلیچینگ دندان (سفید کردن)

یکی از معروف ترین روش ها برای سفید کردن دندان های زرد، بلیچینگ دندان است که به دو روش بلیچینگ در مطب و در خانه انجام می شود. این روش درمانی بر تغییر رنگ های خارجی و گاها داخلی دندان ها موثر است. 

بلیچ داخلی 

در صورتی که بد رنگ دندان ها در اثر ضربه باشد، همان دندان تیره تر از سایر دندان ها می شود. در این صورت به کمک بلیچ داخلی می توان سفیدی طبیعی را به دندان ها بازگرداند. 

کامپوزیت دندان

لکه های شدید دندانی یا فلوروزیس را می توان به کمک انجام کامپوزیت دندان، رنگ و شکل دندان ها را اصلاح کرد. 

لمینت سرامیکی

اگر دندان ها بیش از حد تغییر رنگ داده باشند و بلیچینگ جوابگو نباشد، لمینت دندان بهترین روش درمان است. از جمله مزایای لمینت دندان علاوه بر سفید کردن دندان ها مرتب کردن و یکدست کردن دندان ها می باشد. 

روکش دندان

در مواردی که دندان آسیب دیده باشد یا ساختار آن ضعیف شده باشد، انجام روکش دندان توصیه می شود. 

علت تغییر رنگ دندان کودکان چیست؟

تغییر رنگ دندان کودکان دلایل مختلفی دارد که از جمله این دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف آنتی بیوتیک ها؛
• فلوروزیس؛
• ضربه های شدید هنگام بازی؛
• مصرف زیاد نوشیدنی های رنگی؛
• پوسیدگی زودرس دندانی؛

درمان تغییر رنگ دندان کودکان بسته به علت و سن کودک متفاوت است و توصیه می شود توسط بهترین دندانپزشک متخصص کودکان انجام شود. 

تغییر رنگ دندان؛ زنگ خطری برای سلامت دهان و حتی بدن

تغییر رنگ دندان ها فقط یک مشکل ظاهری نیست، بلکه این مشکل می تواند نشانه ای از اتفاقات مهم تر و جدی تر در دهان یا حتی بدن باشد. شناخت این علائم و توجه به تغییر رنگ های غیرطبیعی می تواند به پیشگیری از مشکلات گسترده تر کمک کند.

پوسیدگی دندان

وقتی که پوسیدگی از سطح مینای دندان ها عبور می کند و به لایه های زیرین می رسد، دندان معمولا به رنگ قهوه ای، خاکستری و یا حتی سیاه در می آیند. این نوع تغییر رنگ معمولا در بخشی از دندان دیده می شود و در صورت عدم رسیدگی می تواند منجر به دندان درد شدید و تخریب گسترده شود و نیاز به عصب کشی داشته باشد. 

عفونت ریشه یا مرگ پالپ

در صورتی که ریشه دندان عفونت کرده باشد یا پالپ دندان به دلیل پوسیدگی شدید یا ضربه از بین برود، باعث تغییر رنگ دندان به سیاه یا خاکستری در یک دندان می شود. این نوع تغییر رنگی دندانی یکی از مهم ترین علائم نیاز به درمان ریشه (عصب کشی دندان) است. 

اختلالات مینا یا عاج

برخی مشکلات ژنتیکی مثل هیپوپلازی مینا یا نقایص معدنی سازی باعث می شوند مینای دندان فرد نازک تر، لکه دار یا شفاف تر از حالت طبیعی باشد. در نتیجه زردی عاج دندان بیشتر قابل مشاهده است و باعث ایجاد لکه های زرد، قهوه ای و سفید روی دندان می شود. این مشکلات علاوه بر تغییر رنگ، مقاومت دندان را هم کمتر می کنند.

مشکلات سیستمیک بدن

برخی بیماری ها، اختلالات هورمونی و کمبودهای مواد معدنی مثل کمبود کلسیم در بدن کودکان، بیماری های کبد یا کلیه، تب های شدید طولانی مدت و مصرف برخی داروهای سیستمیک می توانند باعث اختلال در رشد مینا یا یکدست نبودن رنگ دندان شوند.

چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید:

• تغییر رنگ ناگهانی یک دندان؛
• لکه های سفید یا قهوه ای جدید روی دندان؛
• تغییر رنگ همراه با درد دندان؛
• عدم تاثیر مسواک و خمیردندان سفیدکننده؛
• زردی شدید با وجود رعایت بهداشت دهان و دندان؛

سوالات متداول